Өткен жылғы мамырмен салыстырғанда тарифтер су бұруға – 43,9%, суық суға – 35,9%, ыстық суға – 35%, орталықтан жылытуға – 33%, электр энергиясына – 31,4%, қоқыс шығаруға 31,2% өсті.
Баға денсаулық сақтау қызметтеріне – 14%, ұялы байланыс, шаштараздар мен жеке қызмет көрсету орындары қызметтеріне – 12,4%-дан, демалыс және спорттық іс-шаралар саласындағы қызметтеріне – 12,1%, салт-жора қызметтеріне – 11,9%, үй жөндеу қызметтеріне – 10,8%, санаторийлер, қоғамдық тамақтандыру қызметтеріне 9,8%-дан жоғарылады. Таксимен жол жүру – 11,7%, қалалық автобуспен – 9,3%, жолаушылар теміржол көлігімен – 5,9%, қалааралық автобуспен 4% қымбаттады.
Баға деңгейі отандық құрастырма жаңа жеңіл автомобильдерге – 13,4%, фармацевтикалық өнімдерге – 11,5%, жиһаз және үйге қажетті заттарға – 11%, киім және аяқ киімге – 10,8%, жеке қолданылатын тауарларға – 8,9%, құрылыс материалдарына – 6,3%, ыдысқа 5,2% өсті. Сұйытылған газ баллондағы 10,8% қымбаттады.
Бағаның өсуі сәбізге – 18,4%, күрішке – 17,4%, минералды және ауыз суға – 16,9%, жаңа жиналған жемістерге – 14,8%, салқындатылған сусындарға – 13,3%, алкогольді ішімдіктер және темекі өнімдерге – 13,1%, жеміс және көкөніс шырындарға – 11,8%, жаңа ауланған балыққа – 11,7%, сары майға – 11,2%, кондитерлік өнімдерге – 10,9%, бірінші сұрыпты ұннан пісірілген бидай нанға 10,6% тіркелді. Бағаның төмендеуі пиязға – 42,9%, күнбағыс майына – 24,7%, қарақұмық жармасына – 23,9%, ақ қауданды қырыққабатқа – 18,1%, құмшекерге 4,9% байқалды.
Өңірлер бөлінісінде 2024 жылғы мамырда инфляция жылдық мәнде орташа республикалық деңгейден асатын он өңірде қалыптасты, олардың ішінен ең жоғары Қарағанды (10,5%), Маңғыстау (10,2%) облыстарында, Астана қаласында (10,4%).
2024 | 2023 | 2022 | |
Қазақстан Республикасы | 8,5 | 15,9 | 14,0 |
Абай | 8,1 | 15,7 | ... |
Ақмола | 8,7 | 17,6 | 13,9 |
Ақтөбе | 8,1 | 16,2 | 13,9 |
Алматы | 5,6 | 14,8 | 13,4 |
Атырау | 8,6 | 15,9 | 13,1 |
Батыс Қазақстан | 7,9 | 16,1 | 13,5 |
Жамбыл | 7,1 | 15,6 | 13,1 |
Жетісу | 8,7 | 16,7 | ... |
Қарағанды | 10,5 | 15,4 | 14,8 |
Қостанай | 8,4 | 16,1 | 13,5 |
Қызылорда | 7,3 | 16,1 | 13,1 |
Маңғыстау | 10,2 | 17,6 | 15,2 |
Павлодар | 9,0 | 16,2 | 13,6 |
Солтүстік Қазақстан | 9,2 | 17,3 | 13,4 |
Түркістан | 6,5 | 15,3 | 15,4 |
Ұлытау | 7,5 | 16,5 | ... |
Шығыс Қазақстан | 9,3 | 16,0 | 14,5 |
Астана қаласы | 10,4 | 16,6 | 14,4 |
Алматы қаласы | 9,0 | 15,3 | 13,9 |
Шымкент қаласы | 7,7 | 15,6 | 13,6 |
Инфляцияның жылдық деңгейіне ең үлкен үлесті тұрғын үй қызметтері (2,3 пайыздық тармақ), азық-түлік және алкогольсіз сусындар (2,1 пайыздық тармақ), киім және аяқ киім (1,1 пайыздық тармақ) қосты.
Өткен жылда баға нан өнімдері мен жармаларға – 7,5%, ет және ет өнімдеріне 4,7% жоғарылады және инфляцияға тиісінше 0,5 және 0,6 пайыздық тармақ негізгі үлес қосты. Жылдық инфляцияға сүт өнімдері – 6,9%, жемістер мен көкөністер – 4,2% қымбаттауы және 0,3 пайыздық тармақтан, алкоголсіз сусындар (8,3%) – 0,2 пайыздық тармақ үлес қосты.
ТКШ қызметтері бір жылда 17,6% қымбаттады, ал олардың инфляцияға үлесі 2,3 пайыздық тармақты құрады. 2024 жылғы мамырда өткен жылғы мамырмен салыстырғанда орталықтан жылыту – 33%, тұрғын үйді жалға алу 10,2% жоғары болды және тиісінше, жылдық инфляцияға 0,3 пайыздық тармақтан үлес қосты. Электрэнергия 31,4% қымбаттады, 0,7 пайыздық тармақты, суық су (35,9%), тұрғын үй-жайларды жөндеу және қызмет көрсету бойынша қызметтер (7,8%) – 0,2 пайыздық тармақтан, тиісінше үлес құрады.
Тауарлар мен қызметтер | Өсу қарқыны | Баға өсіміне салым |
Азық-түлік тауарлар | 5,5 | 2,330 |
Нан өнімдері мен жармалар | 7,5 | 0,509 |
Ет және ет өнімдері | 4,7 | 0,584 |
Сүт өнімдері | 6,9 | 0,273 |
Жұмыртқа | 5,9 | 0,076 |
Май және тоң май | -5,6 | -0,144 |
Жемістер мен көкөністер | 4,2 | 0,315 |
Қант | -4,6 | -0,055 |
Алкогольсіз сусындар | 8,3 | 0,173 |
Азық-түлік емес тауарлар | 7,6 | 2,257 |
Киім | 10,2 | 0,675 |
Аяқ киім | 12,2 | 0,388 |
Жуғыш заттар | -1,9 | -0,029 |
Бензин | 2,2 | 0,066 |
Жеке қолдану тауарлар | 8,9 | 0,276 |
Ақылы қызметтер | 13,9 | 3,902 |
Тұрғын үй қызметтері, су, электрэнергиясы, газ және отынның басқа да түрлері | 17,6 | 2,337 |
тұрғын үйді күтіп ұстауға төлем | 10,1 | 0,075 |
тұрғын үйді жалға алу | 10,2 | 0,305 |
тұрғын үй жайларды жөндеу және қызмет көрсету | 7,8 | 0,199 |
суық су | 35,9 | 0,187 |
ыстық су | 35,0 | 0,138 |
қоқыс шығару | 31,2 | 0,092 |
суды бұру | 43,9 | 0,102 |
электрэнергия | 31,4 | 0,661 |
газ | 9,4 | 0,105 |
тарату желілері арқылы тасымалданатын газ |
9,1 | 0,085 |
сұйытылған | 10,8 | 0,020 |
орталықтан жылыту | 33,0 | 0,329 |
қатты отын | 9,0 | 0,131 |
домофон | 8,7 | 0,013 |
Мамыр | ||||
тауарлар мен қызметтер | азық-түлік тауарлар | азық-түлік емес тауарлар | ақылы қызметтер | |
2020 | 0,5 | 1,2 | 0,4 | -0,3 |
2021 | 0,7 | 0,8 | 0,6 | 0,7 |
2022 | 1,4 | 1,7 | 1,4 | 0,8 |
2023 | 0,6 | 0,5 | 0,5 | 0,7 |
2024 | 0,4 | -0,2 | 0,5 | 1,0 |
Инфляция – бұл халық жеке тұтыну үшін сатып алатын тауарлар мен қызметтердің белгіленген тізіміне бағаның орташа деңгейінің уақыт бойынша өзгеруін сипаттайтын көрсеткіш.
Салым – көрсеткіш бойынша пайыздық өзгерістің инфляцияның жалпы мәніне әсер ету.
Инфляция деңгейін сипаттайтын тұтыну бағаларының индексі халық жеке тұтыну үшін сатып алатын тауарлар мен қызметтерге бағаның жалпы деңгейінің уақыт бойынша өзгеруін көрсетеді.
Тұтыну бағаларының индексін есептеу екі көзден алынған ақпарат негізінде жүргізіледі:
Бағалардың өзгеруі туралы ақпарат жинау қалалар мен аудан орталықтарының іріктемелі тобы бойынша, барлық облыс орталықтарында, республикалық маңызы бар қалаларда және астанада жүзеге асырылады. Сауда және қызмет көрсету саласының базалық кәсіпорындарын таңдау жергілікті жерлерде жүзеге асырылады. Зерттеуге әртүрлі сауда жағдайлары бар және жаппай сұранысқа ие тауарларды (қызметтерді) үнемі өткізетін кәсіпорындар ұсынылуы үшін сауданың және ақылы қызметтердің барлық түрлерінің объектілері іріктеледі.
Тұтыну бағаларын байқау және ТБИ есептеу үшін тауарлар мен қызметтер жиынтығы Қазақстанның барлық өңірлері үшін олардың бірыңғай іріктемесін білдіреді. Тауарлар мен қызметтердің тізімі 508 позициядан тұрады, оған халықтың тұтынуында ең көп үлес салмағын алатын ең өкілді түрлер кіреді.
Бағалар туралы ақпарат жинауды баға тіркеушілері тауарды (көрсетілетін қызметті) өткізу орындарында тікелей жүргізеді. Тексеру жүргізілген күні төленген тауарлардың бағасы, салықтарды қоса алғанда, бірақ оларды жеткізгені үшін қосымша алымдарды қоспағанда тіркеледі.